Monachijczyk w NMM

W sierpniu do bogatej kolekcji obrazów Michała G. Wywiórskiego, zgromadzonej w NMM, dołączyło „Morze”. Obraz, który został nabyty dzięki dofinansowaniu MKiDN, jest przykładem wpływów symbolizmu w twórczości artysty.

20 października 2015 roku o godzinie 17:00 zapraszamy do Ośrodka Kultury Morskiej, oddziału Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku na wykład o „Morzu”. Dr Monika Jankiewicz-Brzostowska opowie o obrazie sprzed niemal 100 lat i o artyście, uznawanym już za życia za mistrza pejzażu.

Michał Gorstkin Wywiórski był świetnym marynistą. Posługując się surową, niemal monochromatyczną gamą barwną i oszczędnymi środkami, potrafił wydobyć z wody morskiej – ulubionego tematu swych prac – wiele odcieni. Artysta urodził się w Warszawie, a studiował w Monachium. Pomimo swojej wysokiej klasy, Wywiórski nie jest szeroko reprezentowany w zbiorach polskich. Tworzona w Narodowym Muzeum Morskim kolekcja jest jednym z najliczniejszych w kraju zbiorów dzieł tego malarza, a o jej unikatowości przesądza fakt, że jest to zbiór w całości poświęcony malarstwu marynistycznemu.

„Morze” Michała Gorstkina Wywiórskiego przedstawia fragment kamienistego wybrzeża morskiego z wyrzuconym na brzeg wrakiem łodzi. W głębi spienione morskie fale rozlewają się łagodnie na piasku i przybrzeżnych głazach. Nad całością dominuje niebo zasnute ciemnymi chmurami. Obraz malowany jest zdecydowanymi, dramatycznymi pociągnięciami pędzla, w gamie brązów, szarości, zgaszonych fioletów i bieli.

W warstwie ikonograficznej praca nawiązuje do symbolizmu – ideologicznego sprzeciwu wobec racjonalistycznego i materialistycznego pojmowania świata przez pozytywistów. „Morze” Wywiórskiego stanowi doskonały przykład tych tendencji: wrak łodzi wyrzucony przez spienione fale na kamienisty brzeg, pod ciężkim, zachmurzonym niebem rozpada się powoli, lecz bezpowrotnie. Trudno o bardziej dobitny symbol poczucia osamotnienia oraz bezradności człowieka wobec sił natury i przeznaczenia, które wiodą go ku zatraceniu i nicości.

Serdecznie zapraszamy na spotkanie we wtorek 20 października 2015 roku, o godzinie 17:00 do Ośrodka Kultury Morskiej (ul. Tokarska 21-25, wejście od Motławy i ulicy Tokarskiej). Wstęp wolny.

Dr Monika Jankiewicz-Brzostowska, kustosz dyplomowany w Dziale Sztuki Marynistycznej Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku, jest organizatorką i współorganizatorką wielu wystaw krajowych i zagranicznych, m.in. trwającego od 2003 r. cyklu „Polscy artyści o morzu”, poświęconego dorobkowi polskich malarzy XIX i XX w. w dziedzinie szeroko pojętej marynistyki, a także zorganizowanej w Muzeum Portu w Bremie w 2008 r. wystawy „Okno na świat. Porty Gdańska i Gdyni w malarstwie XX wieku”. Jest autorką publikacji naukowych, m.in. studium z dziejów ikonografii średniowiecznej zatytułowanego: „Timor Maris. Lęk człowieka przed żywiołem wodnym w gotyckim malarstwie polskim” i współautorką „Katalogu zbiorów malarstwa i rysunku Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku” oraz serii katalogów wystaw z cyklu „Polscy artyści o morzu”. Monika Jankiewicz-Brzostowska publikuje też teksty o charakterze popularyzatorskim oraz przekłady z języka angielskiego, m.in. „Michał Leszczyński-Lester. Marynarz i artysta”, autorstwa K. J. Jonesa.

Michał Paweł Gorstkin Wywiórski urodził się 14 marca 1861 roku. W latach 1883-87 studiował w Akademii Monachijskiej, w pracowniach Carla Rauppa i Nikolausa Gysisa. Równolegle pobierał nauki w pracowni Józefa Brandta, która w owym czasie była ośrodkiem skupiającym Polaków w Monachium. Wzorem innych artystów wiele i chętnie podróżował, głównie po Europie. W roku 1896 przeniósł się na stałe do Berlina. Jego debiut wystawienniczy nastąpił w 1884 roku w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie zaprezentował obraz „Nad morzem”. Popularność zapewniły mu sceny orientalne, później zasłynął jako autor pejzaży i scen z polowań. Przez całą jego twórczość przewijały się motywy marynistyczne, zwłaszcza pejzaże z wybrzeży Morza Północnego i Bałtyku. Michał G. Wywiórski był współautorem kilku panoram, tworząc lub współtworząc ich partie pejzażowe: „Przejście przez Berezynę”, „Bem w Siedmiogrodzie” („Bitwa pod Sybinem”), „Bitwa pod piramidami z kampanii napoleońskiej w Egipcie w 1798”, namalowana dla miasta Warszawy zamiast „Somosierry”, rezygnację z której wymusiły władze zaborcze. Od 1895 roku Wywiórski nawiązał ożywione kontakty ze środowiskiem wielkopolskim. Znalazł tam protektorów w osobach ks. Zdzisława Czartoryskiego i hr. Edwarda Raczyńskiego. Malarz brał też aktywny udział w pracach powołanego na przełomie 1908 i 1909 roku TPSP w Poznaniu oraz powstałego w 1909 roku poznańskiego Stowarzyszenia Artystów. Nieprzerwanie podtrzymywał również kontakt ze środowiskiem małopolskim. W 1902 roku wziął udział w „Salonie Polskim” organizowanym przez Jacka Malczewskiego, a w 1911 roku w „Wystawie podhalańskiej” we Lwowie w 25-lecie stylu podhalańskiego. Artysta zmarł 30 maja 1926 roku w Berlinie.

Zakup obrazu dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.