Rajskie ptaki

Efektowne, nasycone kolorami obrazy przedstawiające nowogwinejskie obyczaje, sceny z życia codziennego, rodzime pejzaże i symbolicznie ukazane nowinki techniczne składają się na wystawę „Ludzie jak rajskie ptaki. Współczesne malarstwo z Papui-Nowej Gwinei w zbiorach Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie”.

Mieszkańcy centralnego pasma górskiego w Papui-Nowej Gwinei znani są ze swoich pasji malarskich. Jeszcze do niedawna jednak trudno byłoby zgromadzić jakikolwiek zbiór obrazów, ponieważ tradycyjnym „płótnem” tych melanezyjskich „górali” jest przede wszystkim ich własne ciało, a tylko okazjonalnie stroje i ozdoby. Do uroczystych świąt, tzw. sing-singów, organizowanych z dużym rozmachem, przygotowują się długo i starannie. Na wiele dni przed spotkaniem kompletują stroje, ostatnie zaś godziny poświęcają na wzajemne malowanie ciał. Szaro na co dzień wyglądający mężczyźni i kobiety nagle stają się dziełami niespotykanej gdzie indziej rodzimej sztuki. Metamorfoza trwa jednak krótko. Za każdym razem efekt ogromnego, twórczego wysiłku przepada bezpowrotnie. Do niedawna jedynym świadectwem tych oszałamiających kolorem spektakli, były relacje turystów, zdjęcia w albumach lub taśmy filmowe.

Dopiero w ostatnich latach pojawiły się próby uwieczniania tych efemerycznych, a jakże istotnych w życiu tutejszych ludzi wydarzeń za pomocą obrazów malowanych na płótnie. Obrazy te tworzone są ręką człowieka, który sam w spektaklach tych bierze lub do niedawna brał udział, który malował ciało własne i swoich braci, a dziś wiedzę i doświadczenia kolejnych pokoleń przelewa na bardziej trwałe podłoże. Jest to bez wątpienia sztuka wyrastająca z tradycji, ale żywa, sięgająca chętnie po współczesne tematy. Na obrazach pojawiają się nie tylko postacie w kolorowych kostiumach i tanecznych makijażach, sceny rodzajowe, rodzime pejzaże, ale również samoloty i inne techniczne nowości, a także scenki z życia miejskiego. Jesteśmy świadkami narodzin wspaniałej, nowej sztuki, dającej wyraz sile melanezyjskiej tożsamości i dumie z własnego dziedzictwa kulturowego. Dziedzictwa, które potężnie zachwiało się w konfrontacji z cywilizacją i nowoczesną techniką.

Takimi artystami-malarzami o ustalonej już renomie i znanymi poza swoim środowiskiem są m.in.: Alphonse Kauage, Peter Gixs, Andy Nombri, Oskar Jowa i Ambane Jeng. Najbardziej znany z nich i reprezentowany na wystawie największą ilością prac jest Alphonse Kauage, młodszy brat słynnego prymitywisty Mathiasa Kauage, prekursora współczesnego malarstwa nowogwinejskiego. Po jego śmierci Alphonse przerwał studia na Uniwersytecie w Port Moresby, aby kontynuować jego dzieło. Dziś z dumą oświadcza, że „był pierwszym «studentem» starszego brata i jest dziś jednym z bardziej znanych współczesnych malarzy Papui-Nowej Gwinei”. Zarówno on sam, Mathias, jak i pozostali nie kształcili się w obcych technikach malarskich. Prace ich są prostą kontynuacją znanych im sposobów przyozdabiania ciała. Pokazują coś, czego nigdy nie zarejestruje kamera fotograficzna: inny sposób trzymania pędzla, charakterystyczny dobór kolorów i niepowtarzalny rysunek, harmonizujące z treścią kreowanych obrazów. Znawców etnografii Papui-Nowej Gwinei nie dziwi fakt, że znakomita większość znanych malarzy pochodzi właśnie z okolic górskich, z miejsc, gdzie człowiek w jednej z form ekspresji potrafi na krótko przemienić się w rajskiego ptaka.

Ekspozycja powstała we współpracy z Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie.

Ludzie jak rajskie ptaki. Współczesne malarstwo z Papui-Nowej Gwinei
18.07.2007 – 14.09.2008
Skład Kolonialny