Recenzja książki: Nadbałtyckie spotkania

Nadbałtyckie spotkania autorstwa Anny Kościeleckiej i Pawła Dzianisza to zbiór 25 szkiców, opisujących wizyty konkretnych osób na Wybrzeżu. Jej bohaterami są XIX i XX-wieczni pisarze, poeci, malarze, muzycy, dziennikarze, etnografowie, czy też działacze społeczni. Osoby znane i popularne w swoich czasach, cenione do dzisiaj, stosując współczesny język, należące do grona ówczesnych „celebrytów”. W książce możemy zatem przeczytać relacje z pobytu nad morzem m.in.: Marii Konopnickiej, Marii Dąbrowskiej, Zygmunta Krasińskiego, Fryderyka Chopina, Jana Matejko, Oskara Kolberga, Wojciecha Kossaka, Stefana Żeromskiego.

Wydawać by się mogło, że praca stanowi kolejne dostępne na naszym rynku wydawniczym spacery literackie, w których zamieszczone zostały cytaty z powieści, wspomnień i pamiętników w zestawieniu ze współczesnymi opisami omawianych miejsc. W przypadku Nadbałtyckich spotkań autorzy wykazali się jednak większą dociekliwością i kunsztem. W książce znalazły się bowiem opisy dotyczące osób, które nad morzem były, ale nie pozostawiły po sobie praktycznie żadnych wspomnień z tym związanych. W takich sytuacjach autorzy z największą możliwą dokładnością, odtworzyli przebieg takich podróży, ustalili miejsca pobytu i odwiedzane lokalizacje. Odnaleźli nieistniejące już sieci kontaktów osobistych i relacji towarzyskich i na ich podstawie ustalili adresy siedzib osób i rodów, najprawdopodobniej goszczących ówczesnych artystów i pisarzy. W podobny sposób spoglądają na tkankę miejską – na jej stan sprzed ponad 100 lat – kiedy chociażby Sopot składał się dosłownie z kilku ulic, a niezwykle popularna dzisiaj ulica Bohaterów Monte Cassino nazywana była jeszcze Morską, natomiast w Gdańsku okazałe przedproża znajdowały się nie tylko w rejonie ulicy Mariackiej. Nieocenione w tej pracy okazały się bogate doświadczenia dziennikarskie autorów publikacji.

W książce najczęściej pojawiają się relacje z pobytu w Sopocie (Copotach), Gdańsku, terenach dopiero budującej się Gdyni (Orłowo). Nie brak także wrażeń z Półwyspu Helskiego oraz wypraw na wschód – w rejon Kaliningradu (Królewca) i Połągi. Wbrew tytułowi, we wspomnieniach nie dominują wrażenia, czy opinie związane z bezpośrednim oglądem Morza Bałtyckiego. Dla naszych bohaterów bardziej atrakcyjnymi wydają się miasta i kurorty, zakupy i możliwość korzystania z lokalnych atrakcji kulturalnych, a także ludzie, społeczeństwo, czy też nawet kulinaria.

Autorami książki są dziennikarze, poloniści – Anna Kościelecka i Paweł Dzianisz (pseudonim Tadeusza Jabłońskiego).

Anna Kościelecka (ur. 1939 r.) pracowała w znanych, nieistniejących obecnie tytułach prasowych – takich jak „Ziemia Gdańska”, „Litery”, „Głos Wybrzeża'” w którym była sekretarzem oraz kierownikiem działu kulturalnego. Współtworzyła „Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego” jako sekretarz i redaktor. Była również dziennikarką „Dziennika Bałtyckiego”. Wraz z Tadeuszem Jabłońskim wydała publikacje takie jak: Najpierw do miasta Gdańska, Wojciechowa Europa. Szkice podróżne, Z krzyżmem i włócznią. Jest laureatką Bursztynowego Notesu.

Tadeusz Jabłoński (1919-2019) podobnie jak współautorka „Nadbałtyckich spotkań” pracował w licznych redakcjach. Był sekretarzem redakcji i kierownikiem wydania niedzielnego w „Głosie Wybrzeża”, a także społecznym redaktorem naczelnym rocznika Polskiego Związku Żeglarskiego „Świat Żagli” oraz sekretarzem redakcji „Dziennika Bałtyckiego”. Interesował się żeglarstwem – był założycielem „Bractwa Kaphornowców” – stowarzyszenia Polaków, którzy opłynęli przylądek Horn. Wraz z Kazimierzem Kołodziejem i Zenonem Gralakiem był pomysłodawcą nagród żeglarskich „Srebrny Sekstant” oraz „Rejs Roku”. Ponadto był inicjatorem sprowadzenia na Westerplatte prochów majora Henryka Sucharskiego, a na cmentarz oksywski prochów Bernarda Chrzanowskiego. Był również pomysłodawcą budowy pomnika Josepha Conrada-Korzeniowskiego w Gdyni. Autor licznych szkiców literackich, esejów, reportaży i biografii.

Zbiór szkiców „Nadbałtyckie spotkania” jest dostępny w Bibliotece Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku pod sygnaturą II 23133.