• Sala "Arsenał" w Spichlerzach na Ołowiance wyłączona ze zwiedzania do 12 maja 2024 ze względu na przygotowania do nowej wystawy czasowej
• Prom "Motława" ze względu na remont nabrzeża nie kursuje do odwołania
• Oddział Żuraw pozostaje zamknięty dla zwiedzających w związku z prowadzonymi pracami remontowymi - przeczytaj

„Statki i ich załogi na Dolnej Wiśle w XIII-XV wieku”

Dlaczego reprezentanci miast złożyli zażalenie na szyprów wiślanych w 1441 roku, co przewoził haysschiff, a co koleschiff i co robił na statku płytnik? Na te i inne pytania odpowiada Robert Domżał w książce „Statki i ich załogi na Dolnej Wiśle w XIII-XV wieku”, wydanej w cyklu „Prace Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku”.

Robert Domżał jest archeologiem i doktorem historii, kierownikiem działu Historii Budownictwa Okrętowego w Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku. W „Statkach i ich załogach na Dolnej Wiśle w XIII-XV wieku” dr Domżał zaprezentował typy łodzi i statków, które występowały na dolnym odcinku Wisły w późnym średniowieczu (XIII-XV w.).

Znaczącą część publikacji stanowi opracowanie tematyki znalezisk archeologicznych związanych ze szkutnictwem śródlądowym. Autor nawiązał przy tym do wyobrażeń ikonograficznych, w tym napieczętnych, obrazujących różne typy statków śródlądowych.

Robert Domżał zaproponował również w swojej pracy klasyfikację śródlądowych łodzi i statków występujących w tamtej epoce nad dolną Wisłą, ale wykorzystywanych także na Zalewie Wiślanym i na wodach przybrzeżnych, np. na Zatoce Gdańskiej. Podział ten został przeprowadzony według atrybutów semantycznych pojawiających się w materiałach źródłowych. Pozwoliło to na lepsze poznanie nie tylko samych jednostek, ale także zrozumienie mentalności ludzi, którzy w średniowieczu budowali i wykorzystywali pływające środki transportu dla swoich potrzeb. Mimo ograniczonej liczby źródeł archeologicznych autor starał się przedstawić najnowsze znaleziska nautologiczne pochodzące z tamtych czasów.

W odniesieniu do przekazów źródłowych z czasów nowożytnych można stwierdzić, że ogólne cechy budowy statków rzecznych nie podlegały tak intensywnej ewolucji, jak konstrukcje jednostek morskich. Podkreślić warto pełną korelację przekazów pisanych z XIV i XV wieku na temat budownictwa łodzi i statków nad dolną Wisłą w obrębie państwa krzyżackiego, z odkryciami archeologicznymi z obszaru delty Wisły.

Istotną częścią książki jest omówienie organizacji bractwa żeglarzy wiślanych, m.in. sposoby przewozu ładunku, przywileje bractwa i finanse tejże organizacji. Organizacja przewoźników wiślanych miała ponadmiejski charakter i objęta była bezpośrednią zwierzchnością zakonu krzyżackiego. W tej części pracy autor pokazał ponadto aspekty żeglugi związane z odpowiedzialnością załogi za towary, przestępstwami na statkach wiślanych oraz bezpieczeństwem i własnością przewożonych towarów. Szczegółowo omówił też strukturę organizacyjną załogi jednostek rzecznych.


Książka dr Robert Domżała jest do nabycia w sklepie muzealnym oraz internetowym Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku.